Zmarł Stanisław Machnik – zasłużony działacz NSZZ „Solidarność”
Stanisław Machnik urodził się 6 września 1937 r. w Warszawie. Absolwent Politechniki Krakowskiej na Wydziale Architektury, w latach 1955–1956 był referentem drogowy w Prezydium PRN w Cieszynie, 1963–1966 architekt powiatowy w Prezydium PRN w Lesku, 1966–1973 urbanista powiatowy w Prezydium PRN w Biłgoraju, 1973–1978 st. projektant w Biurze Projektów Miastoprojekt w Lublinie.
Od chwili powstania NSZZ „Solidarność” stał się aktywnym działaczem związkowym, zaangażowanym w tworzenie struktur tego związku w Zakładzie Projektowania i Usług Inwestycyjnych „Inwestprojekt”. Był wiceprzewodniczącym Komitetu Założycielskiego, następnie KZ „S” w Inwestprojekcie, zaś w 1981 r. przewodniczącym regionalnej komisji budownictwa „S” w Lublinie. Po wprowadzeniu stanu wojennego nie zaniechał prowadzenia działalności związkowej i politycznej. Mimo przeprowadzenia z nim w grudniu 1981 r. rozmowy ostrzegawczej, włączył się w odbudowę regionalnych struktur związkowych i aktywnie uczestniczył w pracach podziemnej Komisji Zakładowej w Inwestprojekcie. Prowadził szeroką działalność kolportażowo-wydawniczą. W ramach Regionalnej Komisji Koordynacyjnej NSZZ „Solidarność” nadzorował druk i kolportaż nielegalnych wydawnictw i ulotek. Zorganizował grupę taksówkarzy, która zaangażowana była w kolportaż. Był także członkiem podziemnego Tymczasowego Zarządu Regionu Środkowo-Wschodniego, a od kwietnia 1983 r. jego przewodniczącym. Z powodu działalności w nielegalnych strukturach NSZZ „Solidarność” i organizowanie punktu poligraficznego w dniu 23.08.1983 r., po przeprowadzonej w jego mieszkaniu rewizji, Stanisław Machnik został aresztowany i osadzony w Areszcie Śledczym w Lublinie. Po 3 miesiącach aresztowania zwolniony został z pracy. W czasie pozbawienia wolności znacznie pogorszył się stanu jego zdrowia, w okresie od 27.01 do 22.02.1984 r. był nawet hospitalizowany w szpitalu Więziennym w Warszawie. Podczas pobytu w Areszcie Śledczym w Lublinie i w Warszawie-Mokotowie karany był dyscyplinarnie za kontakty z innymi więźniami politycznymi i z osobami kontynuującymi działalność opozycyjną, pozostającymi na wolności. Areszt tymczasowy wobec Stanisława Machnika, mimo jego złego stanu zdrowia oraz wstawiennictwa i prośby arcybiskupa lubelskiego Bolesława Pylaka, motywowanej koniecznością nadzoru autorskiego nad budowanymi kościołami, kilkakrotnie przedłużano. Zwolniony został 22.07.1984 r. na mocy amnestii. W listopadzie 1984 r. był sygnatariuszem listu otwartego do Sejmu PRL w sprawie wyjaśnienia zabójstwa ks. Jerzego Popiełuszki, z tego powodu toczyło się wobec niego i 4 pozostałych sygnatariuszy postępowanie prokuratorskie. Podczas wizyty Jan Pawła II w Lublinie w dniu 9.06.1987 r. przekazał dar ołtarza od podziemnej Solidarności – rzeźbę „Drzewo Życia” ze srebra zebranego przez członków Solidarności z Lubelszczyzny. Z powodu swej działalności Stanisław Machnik był inwigilowany, wzywany na rozmowy ostrzegawcze i zatrzymywany na 48 godzin, zaś w jego domu wielokrotnie przeprowadzano przeszukania. Represjom poddana została także rodzina S. Machnika – przeszukania i rozmowy ostrzegawcze z żoną. Formą represji wobec Pana Stanisława Machnika było także zastrzeżenie wyjazdów zagranicznych w 1983 r. na 2 lata.
Od początku lat 80. autor projektów współczesnej architektury sakralnej, m.in. kościołów MBKP, św. Urszuli Ledóchowskiej i św. Brata Alberta w Lublinie (oo. bernardyni), kościoła Podwyższenia Krzyża Świętego w Rejowcu Fabrycznym, ołtarza papieskiego w Lublinie (1987) oraz rewaloryzacji cmentarza żydowskiego przy ul. Walecznych tamże. Od 1963 członek Stowarzyszenia Architektów Polskich, laureat pierwszej nagrody w konkursach architektonicznych (dzielnica mieszkaniowa Kalinowice w Zamościu – 1980, kościół MBKP w Lublinie – 1981, ołtarz papieski tamże – 1987). Zaprojektował Pomnik Wdzięczności w Lublinie, upamiętniający strajki „Lubelskiego Lipca 1980”
Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2013) i Krzyżem Wolności i Solidarności (2016).
Zmarł 11 maja 2025 r.
Rodzinie i Przyjaciołom śp. Stanisława Machnika składamy serdeczne wyrazy żalu i współczucia.
Oprac. na podst. encysol.pl i odznaczeni-kwis.ipn.gov.pl
