Przedstawicielstwo związkowe
Utworzenie organizacji związkowej otwiera pracownikom możliwości do inicjowania zmian warunków pracy.
Na wniosek związku zawodowego pracodawca jest zobowiązany do rozpoczęcia negocjacji w zakresie np. zmiany regulaminu pracy, wynagradzania, premiowania i wielu innych przepisów prawa wewnątrzzakładowego. Oczywiście czym innym jest rozpoczęcie procesu negocjacji, a czym innym finalny sukces. Tutaj decydujące znaczenie ma siła związku, czyli jego liczebność i świadomość pracowników po co się organizują. Nie bez znaczenia jest również wsparcie doświadczonych negocjatorów z NSZZ „Solidarność”.
Po co mi związek?
Na pytanie po co mi związek zawodowy warto krótko omówić zasady tworzenia regulaminu pracy, który decyduje w jakich warunkach będziemy świadczyli pracę. Regulamin pracy jest zobowiązany wprowadzić pracodawca zatrudniający co najmniej 50 pracowników. Natomiast pracodawca zatrudniający co najmniej 20 i mniej niż 50 pracowników wprowadza regulamin pracy, jeżeli zakładowa organizacja związkowa wystąpi z wnioskiem o jego wprowadzenie. Jego treść ustalana jest przez pracodawcę w uzgodnieniu z zakładową organizacją związkową. Jest również możliwość, że regulamin pracy jednostronnie ustala samodzielnie pracodawca. Ma to miejsce, gdy u danego pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa. Z powyższego wynika, że pracownicy rezygnując z możliwości utworzenia organizacji zakładowej pozbawiają się na własne życzenie możliwości kształtowania swoich warunków pracy. Jest to istotne przez cały okres funkcjonowania zakładu pracy, gdyż zmiany w treści Regulaminu również muszą być uzgadniane z zakładową organizacją związkową. Oczywiście o ile taka funkcjonuje.
Ponadto zorganizowanie się pracowników to również możliwości tworzenia nowych rozwiązań i instytucji. Poza wspomnianym już regulaminem pracy z inicjatywy związku zawodowego istnieje możliwość utworzenia zakładowego funduszu świadczeń socjalnych u mniejszych pracodawców. Obowiązek ten dotyczy bowiem pracodawców zatrudniający co najmniej 50 pracowników, ale u tych zatrudniający co najmniej 20 i mniej niż 50 pracowników istnieje taka możliwość, o ile z wnioskiem o jego utworzenie wystąpi zakładowa organizacja związkowa.
Jako podsumowanie i zobrazowanie sytuacji pracowników w zakładzie pracy nie można pominąć społecznej inspekcji pracy, czyli służby wybieranej i pełnionej przez pracowników. Ma ona na celu zapewnienie przez pracodawcę bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz ochronę uprawnień pracowniczych. Jednakże istotnym ograniczeniem dla jej powołania jest konieczność funkcjonowania w zakładzie pracy zakładowej organizacji związkowej, która powołuje i kieruje pracą społecznego inspektora pracy.